Ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ

O Σεπτέμβρης Ο Σεπτέμβρης είναι αγόρι κι έχει ολόχρυσο καπέλο και χρυσό το πανωφόρι. Τα παπούτσια του είναι φύλλα, που ’χουν πέσει απ’ τα πλατάνια και τα μάγουλά του μήλα. Κρατάει σάκα από νερό κι έχει μέσα τα βιβλία από σύννεφο κι αφρό. Με του ανέμου τα ποδάρια τρέχει δίχως να τον βλέπεις. Στων βημάτων του τα χνάρια

διαμαντάκια θε να βρεις, σταγονίτσες, σταγονίτσες μιας ολόχρυσης βροχής. Ο Σεπτέμβρης είναι αγόρι, κατεβαίνει από τα δάση, κατεβαίνει από τα όρη. Κι έρχεται για να χτυπήσει μια πελώρια καμπάνα, το σχολειό για να αρχινήσει. Ο Σεπτέμβρης πάντα, δες, έχει όλα τα παιδάκια φίλους και συμμαθητές. Ρένα Καρθαίου, Στα μονοπάτια του ήλιου, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2002

Ποίημα είναι μια λογοτεχνική σύνθεση με ρυθμό και προσεγμένη έκφραση. Κάθε ποίημα αποτελείται από στίχους που συνήθως φτιάχνουν μικρές ομάδες που λέγονται στροφές.
Ανάλογα με τις συλλαβές που έχει ένας στίχος ονομάζεται οκτασύλλαβος, δωδεκασύλλαβος, δεκαπεντασύλλαβος κλπ.
Στο ποίημά μας οι στίχοι είναι οκτασύλλαβοι.  Ο - Σε - πτέ - μβρης - εί - ναια - γό - ρι
                                                                                    και - χρυ - σό - το - πα - νω - φό - ρι    

Η ομοιοκαταληξία δίνει στο ποίημα ρυθμό και αρμονία, το κάνει εύηχο (ακούγεται πιο όμορφα) και μας βοηθάει να το θυμόμαστε.  Στο ποίημά μας ομοιοκαταληκτούν ο πρώτος με τον τρίτο στίχο. Αυτού του είδους η ομοιοκαταληξία λέγεται πλεκτή. ΣΤΡΟΦΗ Ένα ρυθμικό σύνολο από περισσότερους στίχους αποτελεί τη στροφή. Κάθε στροφή κλείνει συνήθως και ολόκληρο νόημα. Στα τυπωμένα ποιήματα, ανάμεσα από τις διάφορες στροφές, με­σολαβεί ένα λευκό διάστημα. Στην ελληνική ποίηση η στροφή αποτελείται συνήθως από τέσσερις στίχους. Υπάρχουν όμως και στροφές με τρεις, πέντε, έξι ή οχτώ στίχους. ΜΕΤΡΟ Οι αρχαίοι Έλληνες βάσιζαν το μετρικό τους σύστημα στην προσωδία, δηλαδή στην εναλλαγή συλλαβών πού ήσαν μακρές ή βραχείες. Αλλά η διάκριση σε μακρά και βραχέα σιγά - σιγά εγκαταλείφθηκε (κατά τούς πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες). Κι έτσι η νέα ποίηση αναγκάστηκε να πάρει ως βάση τού μετρικού της συστήματος τον τόνο. Θεώρησε δηλαδή ως μακρά την τονισμένη συλλαβή και ως βραχεία την άτονη.  Το σύστημα αυτό λέγεται και τονικό σύστημα.  Η εναλλαγή λοιπόν κατά ορισμένο σύστημα τονισμένων και άτονων συλλαβών αποτελεί το μέτρο. Τα μέτρα (μετρικοί πόδες) στη νεοελληνική ποίηση είναι πέντε : ο ίαμβος, ο τροχαίος, ο ανάπαιστος, ο δάκτυλος, και ο αμφίβραχυς. Α'. ΙΑΜΒΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Το ιαμβικό μέτρο περιλαμβάνει δυο συλλαβές από τις οποίες τονίζεται ή δεύτερη. (υ_). Σε ιαμβικό μέτρο, π.χ. είναι γραμμένη η «Ξανθούλα» τού Σολωμού: Την ει |  δα την | ξανθού | λα υ_, υ_, υ_, υ την ει  | δα ψες | αργά,  υ_, υ_, υ_, που εμπή | κε στή | βαρκού | λα  υ_, υ_, υ_, υ να πάει  | στην ξε  | νιτιά υ_, υ_, υ_ . (Τραγουδώντας το ρυθμικά ακούγεται κάπως έτσι: νανά - νανά - νανά ) Β'. ΤΡΟΧΑΪΚΟ ΜΕΤΡΟ Το τροχαϊκό μέτρο περιλαμβάνει επίσης δυο συλλαβές, πού τονίζονται όμως αντίστροφα απ' ό,τι στον ίαμβο. Δηλαδή τονι­σμένη είναι η πρώτη συλλαβή και άτονη η δεύτερη ( _υ ): Σε τροχαϊκό μέτρο είναι γραμμένος και ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Σολωμού. «Σε γνω  | ρίζω α  |πό την |κόψη  _υ, _υ, _υ, _υ του σπα  | θ|ού την | τρομε | ρή _υ, _υ, _υ, _ σε γνω  | ρίζω α | πό την | όψη I  _υ, _υ, _υ, _υ που με  | βιά με | τράει τη | γή. _υ, _υ, _υ, _ (Τραγουδώντας το ρυθμικά ακούγεται κάπως έτσι: νάνα - νάνα - νάνα )

Ο Σεπτέμβρης είναι αγόρι κι έχει ολόχρυσο καπέλο και χρυσό το πανωφόρι. Με του ανέμου τα ποδάρια τρέχει δίχως να τον βλέπεις. Στων βημάτων του τα χνάρια